اختلالات خلقی Mood Disorders :

مراجعی می گفت یکماهی است خلقم افسرده است ، احساس غمگینی می کنم ، احساس پوچی می کنم ، از چیزی لذت نمی برم ، وزنم کم شده ، بی خوابی دارم ، تحرکم کم شده ، خسته ام ، انرژی ندارم ، احساس بی ارزشی می کنم ، بدون جهت احساس گناه دارم ، گاهی فکرهای خودکشی می کنم ، تمرکزم کم شده ، توانایی تصمیم گیری ندارم ، درس را رها کردم ، سرکار هم نمی روم . دوره قبلی که چند ماه پیش بود بالعکس اطرافیان می گفتند خلقم بالا بود و خیلی شاد بودم، خود بزرگ بینی داشتم ، تحریک پذیری داشتم ، احترام به نفسم بالا بود ، نیاز به خواب نداشتم ، حراف تر از معمول بودم ، در صحبت شاخه به شاخه می رفتم ، حواسم پرت بود و به سادگی تمرکزم روی موضوع از دست میرفت ، فعالیتم افزایش پیدا کرده بود در کار و فعالیت افراط می کردم ، ولخرج بودم ، میل جنسیم زیاد بود، بذل و بخشش می کردم ، درسم را رها کرده بودم ، و برای اینکه به خودم و دیگران صدمه نزنم تو مرکز بستری شده بودم.

اختلالات خلقی Mood Disorders ، یا اختلالات عاطفی Affective Disorder ، یا مانیک دپرسیو Manic Depressive، یا افسردگی شیدائی Manic Depressive ، یا بای پولار Bipolar ، یا اختلالات دوره ای Cyclothymic Disorder ، یا جنون ادواری Cyclothymic Psychosis ، یا سایکوزهای عاطفی Affective Psychosis همه این اصطلاحات بیان کننده یک بیماری هستند که در آخرین ورژن آن را اختلالات خلقی Mood Disorders نامیده اند.

اختلالات خلقی Mood Disorders : افسردگی و مانیک دو شاخه اختلالات خلقی هستند وقتی مود آدم پائین است یعنی کم انرژی است ، بی حوصله است ، غمگین است ، دچار رخوت و سستی است ، احساس تنهائی می کند ، احساس بی یاوری می کند ، خسته است ، احساس شکست و درماندگی می کند ، احساس پوچی می کند ، ممکن است فکر خودکشی کند در واقع در فاز افسردگی Depression است. و وقتی مود آدم بالاست یعنی انرژیش زیاد است ، فکر می کند به خواب و استراحت نیازی ندارد ، فکر می کند از عهده هر کاری بر می آید ، تحریک پذیر است ، اشتهاش زیاد است ، نیاز به sex زیاد است ، ریسک پذیری زیادی دارد ، ولخرج است در واقع در فاز مانیک Manic است . این اختلال خلقی ممکن است بیشتر ریشه در ژنتیک آدم داشته باشد مثلا در خانواده و فامیل مثل پدربزرگ ، مادر بزرگ ، پدر ، مادر ، برادر ، خواهر ، دائی ، عمه ، خاله ، عمو بیماری یا سابقه آن دیده شود . بیماری معمولا در بزرگسالی خود را نشان می دهد ، آدم بطور دوره ای در فاز بیماری قرار می گیرد مثلا 15 تا 20 روز مانیک می شود بعد 9 -8 ماه الی دو سال خوب است و دوباره دچار افسردگی می شود و دو سه ماه افسرده است ، ممکن است بیمار اصلا وارد فاز مانیک نشود و فقط دوره ای دچار افسردگی شود. در مجموع باید تحت نظر یک روانپزشک دارو مصرف کند ، حتی زمانی که در فاز سلامتی هست دارو دوز نگهدارنده بگیرد ، و تحت نظر یک روانشناس بالینی رواندرمانی بشود ، با درمان می تواند 95 درصد زمان طول عمر را زندگی عادی داشته باشد ، حتی درمان نکند بیماری خوب می شود منتها دیرتر . چنین افرادی می توانند ازدواج کنند ، ولی برای بچه دار شدن بهتر است از اسپرم اهدائی سالمتری استفاده کنند چون ژن معیوب افرادی که استعداد Mood disorder دارند در 50 درصد موارد به فرزندان منتقل می شود.

اپیدمیولوژی :
آمار دقیقی در دست نیست ولی حدود 5 درصد افراد جامعه این بیماری را تجربه میکنند ، خانم ها و آقایان به یک نسبت دچار این بیماری می شوند . سن شروع بیماری معمولا در بزرگسالی و بین 20 تا 50 سالگی است .

 طبقه بندی اختلالات خلقی :

الف اختلالات افسردگی : DEPRESSIVE DISORDERS :

1-اختلال افسردگی اساسی Major Depressive Disorder :
A-پنج یا بیشتر از علایم زیر در یک دوره یک هفته ای وجود داشته اند  1- خلق افسرده در اکثر مواقع روز و تقریبا هر روز مثل احساس غمگینی و پوچی 2- کاهش علاقه یا احساس لذت نسبت به تمام فعالیتها تقریبا هر روز 3- کاهش وزن بدون رژیم و پرهیز 4- بی خوابی و یا پرخوابی تقریبا هر روز 5- کندی سایکوموتور یا تحریک هر روز 6- خستگی و فقدان انرژی هر روز 7- احساس بی ارزشی یا احساس گناه بیجاه هر روز 8- کاهش توانایی تمرکز و تفکر و بلاتصمیمی هر روز 9- افکار خودکشی بدون نقشه یا با نقشه یا اقدام B- علایم شامل ملاکهای دوره مختلط نمی گردد C- اختلال عملکرد اجتماعی شغلی وجود دارد D-علایم ناشی از تاثیر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده یا دارو یا اختلال طبی کلی مثل کمکاری تیروئید نمیباشد E-داغدیدگی توضیح بهتری برای بیماری نیست .
( خفیف ، متوسط، شدید ، بدون خصوصیات سایکوتیک ، شدید با خصوصیات سایکوتیک ، خصوصیات سایکوتیک ناهماهنگ با خلق ، را مشخص میکنیم ).

2- اختلال افسرده خوئي Dysthymic Disorder :
A-خلق افسرده در قسمت عمده روز و بیشتر روزها حداقل بمدت دو سال B- وجود حداقل دوتا از علایم زیر ضمن علایم افسردگی : 1- بی اشتهایی یا پرخوری 2- بیخوابی یا پرخوابی 3-کمبود انرژی یا احساس خفگی 4- پائین بودن عزت نفس 5- عدم تمرکز یا اشکال در تصمیم گیری 6- احساس درماندگی C-ضمن یک دوره دوساله اختلال (در کودکان و نوجوانان یک سال ) هرگز علایم بیش از دو ماه در هر نوبت ناپدید نشده اند D-در ضمن دو سال اول اختلال دوره افسردگی اساسی وجود نداشته یعنی افسردگی اساسی مزمن و افسردگی اساسی در بهبود موقت نسبی توضیح بهتری برای آن نیست .E-هرگز دوره های مانی ،مختلط ، یا هیپومانی وجود نداشته و ملاکهای در بر گیرنده اختلال خلق ادواری نبوده اند F- اختلال منحصرا در جریان یک اختلال سایکوتیک مزمن مثل اسکیزوفرنی یا اختلال هذیانی روی نمیدهد .G- علایم ناشی از تاثیر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده یا دارو یا اختلال طبی کلی مثل کمکاری تیروئید نمیباشد . H- اختلال عملکرد اجتماعی شغلی را موجب میگردد.

3-اختلال افسردگي كه به گونه اي ديگر مشخص نشده است Depressive Disorder NOS :
اختلال افسردگی که ملاکهای هیچ یک از انواع خاص را در بر نمی گیرد مثل اختلال ملال قبل از قائدگی ، اختلال افسردگی جزئی minor

ب- اختلالات دوقطبی Bipolar Disorder :

1-مانی Manic :
A- یک دوره مشخص خلق غیر طبیعی و مستمرا بالا ،توام با خود بزرگ بینی ، یا تحریک پذیری،که حداقل یک هفته طول می کشد B- ضمن دوره اختلال خلق سه تا از علایم دوام داشته باشد : 1-افزایش احترام به نفس یا خودبزرگ بینی 2-کاهش نیاز به خواب 3- فشار تکلم یا حراف تر از معمول 4- پرش افکار (شاخه به شاخه رفتن ) 5- پریشانی حواس (به سادگی تمرکز روی موضوع از دست میرود) 6- افزایش سایکوموتور ( افراط در کار ، فعالیت جنسی و ..) 7- افراط گرایی مثل ولخرجی ، بی احتیاطی جنسی ،سرمایه گذاری جاهلانه ، بذل و بخشش C-ملاکها در بر گیرنده اختلال خلق مختلط نمی باشد .D- اختلال عملکرد اجتماعی شغلی را موجب میگردد یا برای جلوگیری از صدمه به خود و دیگران نیاز به بستری شدن پیدا میکند یا خصوصیات سایکوتیک دارد E- علایم ناشی از تاثیر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده یا اختلال طبی کلی نمیباشد .(مشخص میکنیم : خفیف ، ملایم  ، شدید بدون خصوصیات سایکوتیک  ، شدید با خصوصیات سایکوتیک  ، خصوصیات سایکوتیک هماهنگ با خلق ،خصوصیات سایکوتیک ناهماهنگ با خلق ، در بهبود موقت نسبی  ،در بهبود موقت کامل  ،نامشحص.

2-اختلالات دو قطبي Bipolar  Disorder :
از نظر خلقی دارای دوره های مشخص موارد ذیل : 1- دوره افسردگی اساسی ، 2- دوره بدون علایم بیماری ( سلامتی ) 3- دوره مانی 4- دوره مختلط

3-اختلال خلق ادواری Cyclothymic Disorder :
A- حداقل دو سال وجود دوره های متعدد با علایم هیپومانی ، دوره های متعدد با علایم افسردگی که ملاکهای افسردگی اساسی را در بر نمیگیرد B- طی دو سال (کودکان و نوجوانان یک سال )هیچوقت دو ماه عاری از علایم نبوده C در ضمن دو سال اول اختلال دوره های افسردگی اساسی ،مانی ،یا مختلط نداشته D- اسکیزوافکتیو توضیح بهتری برای بیماری نبوده و اختلال اسکیزوفرنی فرم ،اختلال هذیانی ، یا پسیکوتیک نمی باشد. E- علایم ناشی از تاثیر فیزیولوژیک مستقیم یک ماده یا اختلال طبی کلی نمیباشد F- اختلال در عملکرد اجتماعی شغلی را موجب میگردد.

4-اختلال دوقطبي كه به گونه اي ديگر مشخص نشده است Bipolar Disorder NOS :
اختلالات دوقطبی که ملاکهای هیچ یک از انواع خاص را در بر نمی گیرد.

ج-اختلال خلقي ناشي از يك اختلال طبي كلي Mood Disorder Due to.Indicate the General Medical Condition :
A-اختلال بارز خلق به دو صورت ذیل : 1- خلق افسرده یا کاهش علاقه یا کاهش لذت 2- خلق بالا ، خود بزرگ بینی ،تحریک پذیر B- قرائن حاصل از شرحال ،معاینه بالینی ،و یافته های آزمایشگاهی حاکی است که اختلال حاصل تاثیر فیزیولوژیک مستقیم یک اختلال طبی کلی است C- اختلال روانی دیگری توضیح بهتری برای بیماری نیست D-اختلال منحصرا در جریان دلیریوم یا دمانس روی نمیدهد E- اختلال در عملکرد اجتماعی شغلی را موجب میگردد.

د-اختلال خلقي ناشي مصرف مواد Sabstance - Induced Mood Disorder :
A-اختلال بارز خلق به دو صورت ذیل : 1- خلق افسرده یا کاهش علاقه یا کاهش لذت 2- خلق بالا ، خود بزرگ بینی ،تحریک پذیر B- قرائن حاصل از شرحال ،معاینه جسمی ،و یافته های آزمایشگاهی حاکی از مسمومیت یا ترک مواد است C- اختلال روانی دیگری توضیح بهتری برای بیماری نیست D-اختلال منحصرا در جریان دلیریوم یا دمانس روی نمیدهد E- اختلال در عملکرد اجتماعی شغلی را موجب میگردد.

ر-اختلال خلقي كه به گونه اي ديگر مشخص نشده است Mood Disorder NOS :
اختلالات خلقی که ملاکهای هیچ یک از انواع خاص را در بر نمی گیرد.

علل اختلالات خلقی :
اختلال خلقی بیشتر ریشه در ژنتیک آدم دارد در خانواده و فامیل مثل پدربزرگ ، مادر بزرگ ، پدر ، مادر ، برادر ، خواهر ، دائی ، عمه ، عمو ، خاله بیماری یا سابقه آن دیده شود . بهمین دلیل در بعضی مناطق بیشتر دیده می شوند مثلا در خمینی شهر اصفهان بیماری بیشتر شایع است. بیماری معمولا در بزرگسالی خود را نشان می دهد ، چنین افرادی می توانند ازدواج کنند ، ولی برای بچه دار شدن بهتر است از اسپرم اهدائی سالمتری استفاده کنند چون ژن معیوب افرادی که استعداد Mood disorder دارند در 50 درصد موارد به فرزندان منتقل می شود. بغیر از عوامل ژنتیک عوامل بیولوژیک ، بیوشیمی و اجتماعی نیز در بروز این بیماری نقش ایفا می کنند. از نظر بیوشیمی بررسی شده که کمبود نوعی نمک ( سدیم کربنات ) در سرم خون این بیماران وجود دارد و پائین است بخاطر همین مسئله داروی رفع کمبود سدیم کربنات می گیرند.از نظر تیپولوژی آندرومرفها (افرادی که از نظر بدنی چاق و برونگرا و خوش مشرب هستند) بیشتر از تیپ های دیگر دچار این بیماری می شوند . از نظر آب و هوائی اواخر بهار و شروع فصل گرما بیشتر باعث بیداری این بیماری می شود. از نظر پسیکولوژیک ایده آل گرائی زیاد و دیسیپلین شدید و اهداف غیر قابل دسترسی ممکن است باعث بیداری این اختلال شود. رفتار گرایان کاسته شدن سیکل تقویت و فعالیت را در بروز اختلالات عاطفی بخصوص افسردگی دخیل می شمارند. روانکاوان معتقدند هنگامی که اید یا نیازها با سوپر ایگو یا ایدآلها  فاصله می یابند و ایگو از ناتوانی خود در رفع مشکلات و یا رسیدن به اهداف خود احساس عجز می کند افسردگی حاصل می گردد.

درمان اختلالات خلقی :
همانطور که گفتیم اختلال خلقی ممکن است ریشه در ژنتیک آدم داشته باشد  بنابر این اولین گام برای جلوگیری از بیماری و شیوع آن جلوگیری از ازدواج ناسالم است تا ژن معیوب فرصت ظهور و بروز نیابد. چنین افرادی می توانند ازدواج کنند ، ولی برای بچه دار شدن بهتر است از اسپرم اهدائی سالمتری استفاده کنند چون ژن معیوب افرادی که استعداد Mood disorder دارند در 50 درصد موارد به فرزندان منتقل می شود. و اما برای درمان افرادی که دچار این اختلال هستند درمان شامل :

محیط درمانی : محیط افسردگی زا از تامین حس اعتماد بنفس کامل شخص ناتوان است و باعث تخریب و زوال تدریجی آن می شود در واقع با تحریک مداوم تعارضات درونی و عواطف فرد مستعد امکان افسردگی برای فرد فراهم می گردد . بنابراین بازسازی محیط بیمار ضروری است ، همچنین اطرافیان فرد باید چند نکته را در نظر داشته باشند : 1- درک اینکه شخص افسرده واقعا می رنجد و برای او آزار دهنده است و نیرنگ نیست حتی اگر با خشم و بهانه گیری همراه باشد . 2- بجای اظهار تاسف که اعتماد بنفس وی را بیشتر کاهش می دهد باید رفیق او شد . 3- امید را باید با واقع بینی برای او فراهم ساخت و از امیدهای واهی پرهیز کرد .

روان درمانی : رواندرمانی یعنی راهی برای رهائی عواطف و احساسات ، رواندرمانی یکسری ارزیابی از احساسات و عواطف فرد در پرتو دانش و آگاهی روانشناختی است . در رواندرمانی به حل تعارضات روحی بیمار و همچنین بازسازی اعتماد بنفس تخریب شده وی می پردازیم ، در رواندرمانی روانکاو و روانشناس بالینی با احساس همدلی ( که با همدردی و اظهار تاسف متفاوت است ) و با تکنیکهائی تلاش می کند احساس حقارت و احساس گناه و درماندگی بیمار افسرده را از بین ببرد .

رفتار درمانی : که بیشترین تکیه بر درمان علایم و نشانه های بیماری مریض بوده و در آن از قوانین بازتابهای شرطی یا بر اساس فرضیه های تشویق - تقویتی استوار است استفاده می گردد .

الکتروشوک درمانی : که بیشتر در درمان افسردگی های اساسی مقاوم به درمان ، یا افسردگی هایی که احتمال سویسایت بیمار وجود دارد استفاده می گردد .

دارو درمانی : برای درمان افسردگی از داروهای سه حلقوی مثل ایمی پرامین ، آمی تریپتیلین ، نورتریپتیلین ، تریمی پرامین ، .... و داروهای جدید تر مثل فلوکسیتین استفاده می شود ، اگر افسردگی همراه با اضطراب و بی خوابی باشد از داروهای آرامبخش مثل بنزودیازپین ها ( لورازپام ، دیازپام ، اکسازپام ، ...) نیز بصورت کمکی استفاده می شود . برای مانیک نیز از لیتیوم (لیتیوم کربنات Lithium carbonate) که نوعی نمک است و کمبود آن را در سرم خون تامین می کند، و داروهای دیگر استفاده می شود و طبق نظر روانپزشک بعد از طی 15-10 روز مصرف لیتیوم سطح لیتیوم سرم خون فرد اندازه گیری می شود تا میزان آن تنظیم شود، در مجموع بیمار باید تحت نظر یک روانپزشک دارو مصرف کند ، حتی زمانی که در فاز سلامتی هست دارو دوز نگهدارنده بگیرد درست همانند بیمار تیروئیدی که مرتب تیروکسین مصرف می کند، و تحت نظر یک روانشناس بالینی رواندرمانی بشود ، فرد بیمار با درمان می تواند 95 درصد زمان طول عمر را زندگی عادی داشته باشد ، باید یادآور شوم حتی اگر فرد بیمار درمان نکند اختلال و بیماری خود بخود خوب می شود منتها دیرتر ، همچنین بیماری سئوال می کرد آیا این بیماری برای بیمار خطرناک است و باعث فوت بیمار می گردد باید عرض کنم اگر فرد در اثر افکار معیوب خود را به خطر نیندازد این بیماری باعث فوت بیمار نمی گردد.
کامل آنرا در نوار آبشاری سمت راست صفحه ، منوی مطالب روانشناسی ، مقالات روانشناسی 10 مطالعه نمائید.

پاكزاديان
روانشناس باليني 

اختلال شخصیت پارانوئید Paranoid Personality Disorder :

اول شخصیت را تعریف کنیم : شخصیت در روانشناسی به این معناست که مجموعه صفات و خصوصیات جسمانی و روانی فرد ( اعم از قد ، وزن ، چاقی ، لاغری ، زشتی ، زیبائی ، رنگ پوست ، رنگ مو ، چهره ، هوش ، وضعیت روحی ، درون گرائی ، برون گرائی ، میزان اعتماد بنفس ، سرعت واکنش فرد ، ظرفیت حافظه ، میزان شناخت و ... ) در ارتباط با هم در یک وضعیت گشتالتی موجب رفتار خاص فرد شده و فرد را از سایرین متمایز و ممتاز می سازد این را شخصیت می نامیم. و باید عرض کنم که این ویژگی های شخصیتی فرد بعد از بلوغ تقریبا ثابت و پایدارند. پس از دیدگاه روانشناسی فرد فاقد شخصیت و بی شخصیت نداریم.

 و اما سلامتی را اینطور تعریف می کنیم : سلامتی برمی گردد به تعادل ، و تعادل برمی گردد به طبیعت انسان ، آنچه در اکثریت بوده گرفتند و گفتند جزو طبیعت انسان است و نرم است ، پس تعادل است ، پس سلامتی است و آنچه با نرم متفاوت بوده را سلامتی ندانسته و اختلال خواندند ، و اختلال شخصیت نیز صفات ، خصوصیات ، و ویژگیهای شخصیتی پایداری است که باعث ناسازگاری فرد با محیط اطراف می گردد.

 نشریه انجمن روانشناسی بالینی و روانپزشکی امریکا ( DSM IV TM) شخصیت و اختلال شخصیت را اینطور تعریف کرده است : صفات شخصیت عبارتست از الگوهای ثابت ادراک و تفکر و ارتباط با خود و دیگران می باشد. این الگوها در طیف وسیعی از حیطه های رفتار شخصی و اجتماعی جلوه گر می شوند صفات شخصیت تنها زمانی که غیر قابل انعطاف و ناسازگارانه باشند و سبب آسیب قابل ملاحظه ای در عملکردهای اجتماعی و شغلی یا سبب بدبختی های شخصی شوند اختلال شخصیت را تشکیل می دهند.

 نیمرخ شخصیتی : اگر اختلال شخصیت بارز نباشد و ویژگیهای فرد باعث ناسازگاری چندانی با محیطش نگردد کلمه اختلال شخصیت را بکار نبرده و آنرا نیمرخ شخصیتی خاص می نامیم مثلا نیمرخ شخصیتی وسواسی یا نیمرخ شخصیتی اسکیزوئید.

 خصوصیات مشترک انواع اختلال شخصیت : واکنش فاقد انعطاف و عاری از تطابق، ناتوانی برای کار کردن و دوست داشتن ، در واکنش به محیط اجتماعی ظاهر می گردد ، اثری که اینگونه افراد بر دیگران دارند.

 سبب شناسی اختلال شخصیت :
بطور کلی برای انواع اختلال شخصیت بعضی نوع شخصیت و همچنین اختلال شخصیت را ژنتیکی و ارثی می دانند ، بعضی اختلال شخصیت را تاثیرات محیطی تلقی می کنند و رضایتبخش نبودن محیط خانواده را دخیل می دانند ، بعضی عوامل ساختمانی که در حین رشد موجب ضایعه در ساختمان ارگانیسم می شود را مطرح می سازند ، بعضی عوامل روانشناختی مربوط به مراحل رشد و تکامل را در اختلالات شخصیت دخیل می دانند ، بعضی طرد والدین و انواع محرومیت ها را مطرح می سازند ، بعضی اغماض بی نهایت والدین را علل اختلال شخصیت تلقی می کنند. 

 عوامل روان پویایی :
فروید اختلال شخصیت را ناشی از تاثیرات محیط اولیه می داند ( افراط و تفریط مادر در رفتار با کودک . در تغذیه کودک و نوع آن و در آموزش توالت و فشارهای اعمال شده و .... از تولد تا پنج سالگی) .

 درمان اختلالات شخصیت :
باید گفت امر تعلیم و تربیت و شکل گیری شخصیت هر فردی طی روند چندین ساله با تاثیر عوامل وراثتی و محیطی و فرهنگی تا بلوغ اتفاق می افتد و شخصیت هر فردی مثل اسکلت ساختمانی است که وقتی ساخته شد به آسانی قابل تغییر نیست حال با نقشه و برنامه ساخته شده باشد یا بی برنامه و تصادفی . و هدف درمان هم تغییر شخصیت بیمار نیست بلکه تغییر رفتار نامطلوب بیمار یا تعدیل علایم ناپسندی است که از شخصیت فرد ناشی می شود. و بهترین شکل موثر درمان نیز استفاده از انواع روشهای درمانی است ، و یا ترکیب انواع مختلف رواندرمانی. هدف درمان کمک به بیمار برای آموختن این موضوع است که اثرات شخصیت بیمار بر افراد دیگر چیست و چگونه رفتارش را به طریقه صحیح اجتماعی تغییر دهد. در دراز مدت با تغییر رفتار و تغییر در عادات بیمار می توان امید وار بود شخصیت بیمار تعدیل گردد. 

 انواع اختلالات شخصیت : 

اختلال شخصیت پارانوئید Paranoid Personality Disorder ، اختلال شخصیت اسکیزوئید Schizoid Personality Disorder ، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال Schizotypal Personality Disorder ، اختلال شخصیت هیستریانیک Histrionic Personality Disorder ، اختلال شخصیت خود شیفته Narcissistic Personality Disorder ، اختلال شخصیت ضد اجتماعی Antisocial Personality Disorder ، اختلال شخصیت مرزی Borderline Personality Disorder ، اختلال شخصیت دوری گزین Avoidant Personality Disorder ، اختلال شخصیت وابسته Dependent Personality Disorder ، اختلال شخصیت وسواسی Obsessive-Compulsive Personality Disorder ، اختلال شخصیت منفعل مهاجم ، اختلال شخصیت عاطفی ، اختلال شخصیت انفجاری ، اختلال شخصیت آستنیک ، اختلال شخصیت نامشخص Personality Disorder NOS.

 اختلال شخصیت پارانوئید Paranoid Personality Disorder
فردی است شکاک و بدبین ، نسبت به علایم و اشارات دیگران حساس ، بسیار سرسخت و کینه توز ، خشک ، حسود ، بزرگ منشی دارد و خود را شخص بزرگی می پندارد ، بعلت حسادت و بدبینی دوست و رفیقی ندارد ، فکر می کند همیشه در معرض توطئه دیگران است ، نسبت به دیگران اعتماد ندارد ، اگر متاهل باشد سوء ظن مکرر نسبت به همسر ، آدم پر مشغله بنظر می آید ، همیشه در حال کاوش برای پیدا کردن سرنخ است ، ناتوانی در احساس آرامش ، فردی است جدی و عبوس.

 علایم اختلال شخصیت پارانوئید از دیدگاه D S M IV TM
A ـ عدم اعتماد و شكاكيت نافذ نسبت به ديگران ، بطوريكه انگيزه هاي آنان بد خواهانه تعبير شود ، كه در اوايل بزرگسالي شروع شده و خود را در زمينه هاي گوناگون نشان مي دهد و با چهار تا يا بيشتر از علايم زير مشخص است: 1- بدون دليل كافي ، ظن مي برد كه ديگران از او سوء استفاده مي كنند يا فريبش مي دهند. 2- بدون دليل كافي ، وفاداري و قابليت اعتماد دوستان و بستگان خود را مورد سئوال قرار مي دهد .3- در اعتماد بر ديگران مردد است چون مي ترسد از اطلاعات او بر عليه خودش استفاده شود .4- در اشارات و اتفاقات خوشخيم ، معاني تحقير آميز و تهديد كننده مي بيند .5- مدام كينه مي ورزد ، يعني تحقير و بي اعتنايي و اهانت را نمي بخشد .6- حملاتي بر رفتار و شخصيت خود برداشت مي كند كه براي ديگران روشن نيست ، در پاسخ خشمگين و حمله متقابل سريع است .7- سوء ظن مكرر ، بدون پايه ، نسبت به وفاداري به همسر يا شريك جنسي .B ـ منحصراً در جريان اسكيزوفرني ، اختلال خلقي با خصوصيات پسيكوتيك ، يا يك اختلال پسيكوتيك ديگر روي نمي دهد و ناشي از تاثير مستقيم يك اختلال طبي كلي نمي باشد . 

 در درمان اختلال شخصیت پارانوئید ضمن رعایت مسائل کلی روادرمانی بیماران اختلال شخصیت ، نکته ویژه اینکه در بیماران پارانوئید رواندرمانی انفرادی مستلزم برخورد حرفه ای ، و نه چندان گرم از جانب درمانگر است ، درمانگر بایستی متوجه باشد در برابر اتهامات بیمار حالت دفاعی بخود نگیرد ضمن اینکه رفتار صمیمانه و میل به صمیمیت با بیمار باعث بدبینی و شکاک شدن بیشتر بیمار می گردد. 

کامل آنرا در نوار آبشاری سمت راست صفحه ، منوی مطالب روانشناسی ، مقالات روانشناسی 6 مطالعه نمائید.

پاكزاديان
روانشناس باليني

پی تی اس دی PTSD (اختلال استرس پس از سانحه Post Traumatic Stress Disorder )

 اول یه طنز بگم بعضی بیماریها هست آدم هم درد می کشه ، هم پولش هدر می ره ، هم جان به جان آفرین تسلیم می کنه ، هم وارثان نگرانند ارث ژن معیوب بهشون برسه مثل کانسر، و بعضی بیماریها هست که هم ناز آدمو می کشند ، هم هزینه درمان آدمو می دند ، هم درصد جانبازی می دهند و هرچی درصد بالاتر باشه امتیاز بیشتری می دند مثلا ماشین ، خونه ، وام بلاعوض ، و ... پس خوبه که آدم اگه بیمار هم شد از نوع دومش باشه.

پی تی اس دی PTSD چیست ؟ و چرا بعضی افراد جامعه ما درصدد آنند که تشخیص پی تی اس دی را برای خود دست و پا کنند؟

در سازمانی که انجام وظیفه می کردم بودند همکارانی که علایم پی تی اس دی را برایم بیان می کردند تا شاید با این عنوان تحت درمان قرار گرفته و سوابقی دست و پا کنند ، حتی بعضی حراستی ها برای گرفتن این تشخیص صف کشیده بودند و چند تایی هم موفق شدند جانبازی بگیرند، همکاری می گفت آقای دکتر از کوره در می روم وعصبانی می شوم ، تمرکز فکر ندارم ، همیشه گوش به زنگم که اتفاقی نیفتد ، شبها خواب ندارم ، اگر هم بخوابم خوابهای وحشتناک می بینم ، در مغز سرم همش خاطرات جبهه و جنگ است ، شبها همش خواب جبهه و جنگ می بینم ، روزها هم می ترسم یکدفعه بمباران بشیم و در مجموع علایم پی تی اس دی را بیان می کرد البته علایم را بدون احساس ناراحتی و خیلی راحت بیان می کرد، بعضی نیز که این تشخیص را برای خود داشتند سعی در حفظ بیماری و حتی تشدید آن داشتند و در علایم و ناراحتی خود اغراق می کردند برای اینکه بتوانند درصد جانبازی خود را افزایش دهند و مزایای بیشتری بگیرند ، امروزه می بینیم بعضی ها که دچار جنایت می شوند از جمله نظامی امریکائی که تعداد زیادی زن و کودک افغانی را بقتل رساند برای اینکه از مجازات رهائی یابند وکلای آنها پی تی اس دی را برای آنها مطرح می سازند تا شاید روند پرونده قضائی را مختل کرده از عدالت بگریزند.

در زندگی روزمره نیز هركسی ممكن است با حوادثی روبرو شود.ما ممكن است دچار حادثه رانندگی شویم و آسیب ببینیم یا در همان حادثه شاهد مرگ عزیزانمان باشیم ، در جبهه های جنگ سربازان مان هدف تیر مستقیم یا بمباران هوایی دشمن و موج انفجار ناشی از آن قرار می گرفتند یا شاهد موج انفجار و كشته و مجروح شدن دوستانشان بودند.

 اغلب مردم  ، بعد از مدتی  بدون هیچ كمكی با آن كنار می آیند.  اما در بعضی افراد تجربیات تلخ واكنشی را  ایجاد می كند كه ممكن است برای هفته ها ، یا ماهها طول بكشد. ما این واكنش را پی تی اس دی یا اختلال استرس پس از سانحه Post Traumatic Stress Disorder یا اختصارا  PTSD  می نامیم ، اما اگر فرد این واکنش را برای هدفی بروز بدهد مثلا برای معافیت از جبهه و جنگ ، یا برای گرفتن امتیاز مادی مثل پرونده جانبازی و مزایای مترتب به آن ، یا برای فرار از مجازات جنایتی که مرتکب شده این علایم را ممکن است برای سالیان سال از خود بروز دهد و بعنوان گاو شیری برای خود حفظ کند.

علایم پی تی اس دی : ترس شدید و احساس ناامنی ، ترس از تکرار شدن سانحه که مداوما پیش چشم فرد تکرار می شود (فلش بک) ، حالت آماده باش بودن ، ضربان قلب نامنظم ، اختلال خواب بصورت کابوس، عصبانیت ، درماندگی ، دوری گزینی ، غم عمیق ، افسردگی ، اضطراب ، احساس گناه ، و دردهای عضلانی را می توان ذکر کرد.

شروع پی تی اس دی یا  PTSD چگونه شروع می گردد؟ میتواند پس از هر حادثه خطرناک و مرگ آفرین آغاز گردد. حادثه ای كه ما در آن برای خودمان یا بستگان نزدیک احساس خطر كنیم ، زندگی مان در معرض تهدید باشد یا  شاهد مردن و یا مجروح شدن دیگران باشیم. مثل صحنه های جنگ ، صحنه های اسارت ، صحنه های حملات تروریستی ، در معرض زور گیری یا تجاوز قرار گرفتن ، حادثه شدید رانندگی.

علائم پی تی اس دی چه زمانی شروع میگردد؟ علائم PTSD می تواند چند ساعت بعد از حادثه شروع شود مثلا در بمبارانها و موج انفجار که در آن  ممکن است فرد از هوش رفته و همزمان با به  بهوش آمدن شروع شود ، یا چند روز بعد ، یا بعد از یك تاخیر  چند هفته ای و یا چند ماهه شروع گردند ، آنها معمولآ در طی 6 ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر  گردند . ولی بوده افرادی بعد از چند سال بفکر بروز علایم و دستیابی به پرونده جانبازی بوده باشند. 

 A ـ شخص در معرض يك رويداد آسيب رسان قرار گرفته كه در آن هر دوشرط زير وجود داشته است 1- شخص رويداد يا رويداد هايي را تجربه كرده كه با خطر واقعي يا تهديد به مرگ يا صدمه جدي همراه بوده ، 2- پاسخ شخص با ترس شديد ، درماندگي ، يا وحشت همراه بوده است .

B ـ تجربه آسيب رسان مستمرا مجددا تجربه مي شود : 1- يادآوري مكرر و ناراحتي برانگيز رويداد ، ازجمله با تصاوير ذهني ، افكار ، يا ادراكات . 2-رويدادهاي ناراحتي برانگيز تكراري حادثه 3-احساس ورفتار به گونه اي كه انگار حادثه در حال تكرار شدن است ، مشتمل بر احساس وقوع مجدد حادثه ، خطاهاي حسي ، توهمات ، ودوره هاي’ فلش بك‘ تجزيه اي از جمله دوره هايي كه در حالت بيدار شدن از خواب يا مستي روي مي دهند 4- ناراحتي روانشناختي شديد در مواجهه با حوادثي كه سمبل يا شبيه وجهي از رويداد آسيب رسان است . 5- پاسخگويي فيزيولوژيك در رويارويي با نشانه هاي دروني يا بروني تداعي كننده (سمبوليك) يا مشابه وجهي از رويداد آسيب رساني . 

C ـ اجتناب مستمر از محرك هاي مربوط با تروما و كاهش پاسخگري كلي ( كه قبل از حادثه وجود نداشته است ) ، بطوريكه با سه تا يا بيشتر از موارد زير مشخص مي شود : 1- سعي براي اجتناب از افكار و احساسهاي مربوط به ضربه .2- سعي براي اجتناب از فعاليتها . مكانها ، يا افراد يادآور خاطره تروما . 3- ناتواني براي به خاطر آوردن وجه مهمي از تروما . 4- كاهش قابل ملاحظه علاقه يا شركت در فعاليتهاي مهم . 5- احساس گسستگي يا غرابت در ارتباط با ديگران . 6- محدوديت حدود عاطفي (مثل نداشتن احساس هاي عاشقانه ) . 7- احساس كوتاه تر شدن آينده ( مثلا نداشتن انتظار شغل ، ازدواج ، بچه دار شدن يا عمر طبيعي داشتن ) .

D ـ علايم مستمر تحريك بالا تر از حد معمول (كه قبلا وجود نداشته است) و با دو يا چند تا از مواد زير مشخص مي شود : 1- اشكال در به خواب رفتن يا تداوم خواب .2-تحريك پذيري يا حمله هاي خشم . 3- اشكال در تمركز . 4- گوش به زنگ بودن شديد . 5- تشديد واكنش از جا پريدن .

E ـ طول مدت اختلال (علايم در D-C-B ) بيش از يك ماه است .

F ـ اختلال موجب ناراحتي شديد يا تخريب در عملكرد اجتماعي - شغلي يا ساير زمينه هاي مهم مي گردد .

مشخص نماييد : حاد : اگر طول مدت علايم كمتر از 3ماه است . مزمن : اگر طول مدت علايم 3ماه يا بيشتر است . مشخص نماييد : با شروع تاخيري : اگر شروع علايم حداقل 6ماه پس از حادثه است .

از دیدگاه روانشناسی علایم پی تی اس دی در واقع مکانیزم سازگاری است ، وقتی می ترسیم حوادث را بوضوع بخاطر می آوریم و مرتب تکرار می کنیم تا ذهن به راه حلی دست یابد. مکتب رفتارگرائی نیز شرطی شدن و آمادگی فیزیولوژیکی برای شرطی شدن را عامل مهمی در ایجاد این بیماری می داند. وقتی كه ترسیده ایم ، حوادث را بوضوح بخاطر می آوریم . هر چند بخاطر آوردن آنها ممكن است استرس زا باشند ،اما بما كمك می كنند تا بهتر آنچه را كه اتفاق افتاده است را بفهیم و در طولانی مدت بما كمك می كتند تا سازگاری پیدا کرده به زندگی ادامه دهیم .

درمان شامل دارودرمانی ، رواندرمانی ، و رفتار درمانی می شود:

دارودرمانی : می توان در درمان پی تی اس دی همزمان با  رواندرمانی و رفتار درمانی از نرولوپتیک ها با دوز کم ، بنزودیازپینها مثل اکسازپام و کلردیازپوکساید و آرامبخش های دیگر نیز استفاده نمود.

رفتار درمانی : رفتار درمانی یعنی کاربرد منظم اصول یادگیری برای تحلیل و درمان اختلالات رفتاری . رفتاردرمانگر معتقد است که رفتار نوروتیک و سایر انواع اختلالها عموما یاد گرفته شده بنابراین تابع قوانین یادگیری است و از این طریق می توان آن را از بین برد، پاولف نخستین فردی بود که ثابت کرد تعارض روانی را میتوان در حیوان آزمایشگاهی ایجاد کرد ، و این تعارض بی شباهت به تعارض مشهود در آدمیان نیست. در رفتار درمانی از روشهای مختلف رفع حساسیت Desensitization  ، انفجار درونی Implosion ، غرقه کردن یا درمان سیل آسا Flooding ، تقلید Modeling ، می توان استفاده کرد.

رواندرمانی: هدف رواندرمانی شفا بخشیدن بیماری یا تخفیف آن برای بهتر تحمل شدن آن است ، رواندرمانگر به منظور زدودن یا تخفیف علایم موجود و جنبه های مختل رفتار ، و به عقب انداختن بروز و پیشرفت علایم و ناتوانی ، ارتقاء بخشیدن به رشد جنبه های مثبت شخصیت ، ، تقویت اعتماد بنفس و عزت نفس بیمار با وی رابطه برقرار می کند. ما نمی توانیم آنچه را اتفاق افتاده است را تغییردهیم و یا فراموش كنیم اما می توانیم فکرمان را در مورد جهانی که در آن زندگی می کنیم و حوادث پیرامون خود وسعت دهیم و از وقوع حوادث مشابه جلوگیری نمائیم. همچنین می توانیم از مدی تیشنMeditation   ، رلکسیشن Muscle Relaxation  ، و بازسازی شناختی Cognitive   Restructuring    استفاده نمائیم.

 صندلی های مدیریت کشور در دست چه کسانیست ؟

آنها از منابع و امکانات بی شمار برخوردارند ، پس آنها را بشناسیم ، و از آنها وظیفه بخواهیم ، و بر آنها نظارت داشته باشیم ، نظارتی هفتاد میلیونی ، و نگذاریم تجربه تلخ شهرام جزایری ها و یا گروه آریا تکرار شود و گسترش پیدا کند و بر حیات و هستی جامعه غالب گردد.