مدیریت تدریس

نحوه مدیریت کلاس درس :

دوستی که دبیری فیزیک می خوانند پرسیده اند چطور می شود یک کلاس درس را مدیریت کرد ؟

برای مدیریت کلاس درس (از ابتدایی گرفته تا راهنمایی و دبیرستان و دانشگاه و یا کلاسهای دیگر آموزشی )، ما دو چیز را باید مدیریت کنیم : اول مدیریت زمان ، و دوم مدیریت اشخاص .

مدیریت زمان :

در مدیریت زمان ما باید بدانیم چقدر زمان داریم ، و چطور باید آن را مدیریت کنیم ، که زمان زیاد یا کم نیاریم ؟ مثلا برای یک کلاس ، ما  45 دقیقه زمان داریم ، و یا دو کلاس سرهم ما 90 دقیقه زمان داریم ، و این را باید چطور صرف کنیم ؟ که بهترین نتیجه را داشته باشد ، بهترین نتیجه از نظر ما ، و از دید مخاطبین ، و از دید آن مرکز آموزشی که مدرسه یا دانشگاه است . یک راهکار نسبتا موفق این است که هر آموزگار یا دبیر یا استادی بجز جلسه اول که با مخاطبین آشنا می شود و منابع تدریس را اعلام می کند و سیاستهای خود را در امور تدریس بیان می دارد و مختصر تدریس می کند ، از آن به بعد یعنی جلسات معمول و مستمر خود را به دو بخش مساوی تقسیم کند ، بخش اول را صرف ریویو و تکرار مطالب مهم تدریس شده جلسه گذشته برای مخاطبین نماید ، مثلا از مباحث مهم جلسه قبل تعدادی سوال در ذهن خود تهیه نموده ، و از بیست درصد دانش آموزان و دانشجویان بصورت تصادفی این سوالات را بپرسد ، و پاسخی که میشنود را از فرد دیگری بخواهد آنرا تکمیل نماید ، و مخاطبینی که احتمال میدهد بخواهند خللی در نظم کلاس وارد آورند را نیز مشارکت دهد ، و چنانچه کلاس به جواب ایدآل نرسید خودش آنرا تکمیل نماید ، باید متذکر شد هدف بازخواست مخاطبین یا سرگرم کردن آنها نیست  بلکه هدف جواب دانش آموزان و دانشجویان به این سوالات و یادگیری قریب به اتفاق کلاس نسبت به این مطالب مهم تدریس شده جلسات گذشته باشد ، و مدیریت کردن کلاس (و برای اینکه آنها بحث را جدی بگیرند در همان ابتدای ترم باید یادآور گردد که مثلا 5 نمره امتحانی افراد از فعالیت کلاسی و 15 نمره بقیه از امتحان ها (نیمترم و پایان ترم ) محاسبه می گردد و نتیجه فعالیت کلاسی افراد را بدون تحقیر و سرزنش کسی در لیست خود یادداشت نماید ) . نیمه دوم زمان کلاس را باید به تدریس مطالب جدید بپردازد بطوری که پنجاه درصد زمان دوم کاملا صرف تدریس شود و اتمام تدریس تقریبا با زنگ کلاس همزمان گردد ، باید طوری عمل کرد که زمان زیادی بجز برای یکی دو سوال ضروری مخاطبین ، برای شلوغی و بهم ریختن کلاس پیش نیاید .

مدیریت اشخاص :

در مدیریت اشخاص ، هم باید خودمان را مدیریت کنیم ، و هم دیگران را .

مدیریت خودمان :  در مدیریت خودمان  باید تمرکز ، توجه ، عواطف و احساسات ، و احیانا خشم و پرخاشگری خودمان را مدیریت کنیم ، برای مدیریت خودمان باید شناخت کاملی از شخصیت و وضعیت روحی و عواطف خودمان داشته باشیم ، و چطور احساسات خودمان را مثل اضطراب ، خشم ، پرخاشگری را کنترل کنیم ، به نحوی که نتیجه این باشد که سر کلاس جدی باشیم ، شوخی نکنیم ، نخندیم ، مصمم باشیم ، تمرکز کامل داشته باشیم ، عصبانیت خودمان را کنترل کنیم ، نسبت به کسی خشم نشان ندهیم ، و پرخاشگری نکنیم ، باورهای غلط خودمان را اصلاح کنیم به اینکه یک دبیر مثلا فیزیک قرار نیست که همه چیز را بداند ، جدی ، مصمم ، و قابل اطمینان باشیم  ، بعلاوه اینکه تکنیکهایی را باید آموزش دیده باشیم ، و تمرین کرده باشیم ، مثل تکنیک سراب دریایی و ...... ، مکانیزمهای دفاعی مثل جابجایی تا به موقع از آن مدد بگیریم .

 مدیریت دانش آموزان و دانشجویان  : اول باید نسبت به مخاطبین خود شناخت داشته باشیم ، و برای اینکار به چند زمینه بعنوان پیشنیاز نیاز داریم ، مبحث شخصیت  ، انگیزش ، مراحل رشد انسان ، و خصوصیات و نیازهای آن ،  مثلا دانش آموز درونگرا و خجالتی رفتاری مختص خود می طلبد ، و دانش آموز پر تحرک و برون گرا و جسور رفتار مختص به خود را ، یا در بحث انگیزش هر دانش آموز و دانشجویی در سدد گرفتن فقط نمره قبولی نیست ، و شخص ایدآل گرا متفاوت رفتار می کند با دانش آموزی که فقط به نمره قبولی بسنده می کند ، پس باید نسبت به مخاطبین شناخت و آگاهی پیدا کرد، تا بتوان متناسب با خصوصیات و نیازهای آنها ، آنها را مدیریت کرد.  

 پاكزاديان
روانشناس باليني