سردرد احساس درد است که فرد از ناحیه کاسه چشم ، پیشانی ، گیجگاهی ، تا انتهای سر احساس می کند . در داخل جمجمه خود نسج مغز و پلکسوس کوروئید بطن ها به درد حساس نیستند بلکه ساختمانهائی نظیر سینوس های وریدی و وریدهای سطحی که به سینوسها می ریزند ، شریانهای قاعده جمجمه که حلقه ویلیس را تشکیل می دهند عناصر حساس به درد هستند ، همچنین اعصاب داخل جمجمه ای نظیر عصب پنچم و نهم و دهم نیز تحریکاتشان سبب درد زیاد می شود ، در خارج جمجمه تحریک پوست سر و صورت ، عروق خارج جمجمه ای ، و مخاط سینوس های فرونتال ( پیشانی ) سبب درد شدید می گردند .

میگرن کلاسیکClassical Migraine : تقریبا 15 دقیقه تا نیم ساعت قبل از شروع سردرد بیمار از علایم چشمی شکایت می کند این علایم بصورت پیدایش نقاط و لکه های نورانی در جلوی چشم ظاهر می شود ، سردرد در ابتدا شکل یک درد مبهم در ناحیه فرونتال ( پیشانی ) یا تمپورال ( گیجگاهی ) و یا عقب یک کره چشم ظاهر شده ، همیشه یکطرفه بوده ، بفاصله کمی شدت این سردرد افزایش یافته ، و شکل ضربانی بخود می گیرد ، در این مرحله بیمار رنگ پریده شده ، حالت تهوع و استفراغ شدید به او دست می دهد ، در پاره ای موارد همراه سردرد چندین ساعت تعریق شدید و تکرر ادرار دیده می شود . سردرد چندین ساعت بطول کشیده ، بالاخره بیمار بخواب رفته وقتی بیدار می شود سردرد او کاملا خوب شده است ، سابقه میگرن در اعضای دیگر خانواده دیده می شود ، در افرادی که شغلهای حساس دارند ، پرکار و جاه طلب هستند بیشتر دیده می شود . علایمی که قبل از سردرد بوجود آمده بعلت اختلال فنکسیونل (کنشی) در عروق داخل مغز و خود سردرد به علت گشاد شدن عروق خارج جمجمه ای بخصوص شریان تامپورال پیدا می شود . همچنین مطالعات نشان داده میزان سروتونین پلاسما بهنگام حملات میگرن کاهش یافته و کم شدن سروتونین مغز و عروق آن ممکن است سبب دردناک شدن ساختمانهای حساس بدرد در داخل جمجمه شده باعث بروز سردر می شود .

میگرن آتپیک Atypical Migraine : بسیاری از بیماران میگرنی دیده می شوند که خصوصیات میگرن کلاسیک ( یکطرفه بودن ، علایم چشمی ، سابقه فامیلی ) همیشه در آنها وجود ندارد و آنها را در این دسته میگرن شایع یا آتیپیک قرار می دهند ، اما سردرد در این عده نیز ضربانی بوده ممکن است یکبار در نیمه راست سر و حملات بعدی در طرف چپ سر باشد و یا دوطرف ، تهوع و استفراغ نیز همیشه در این دسته دیده می شود .

میگرن همی پاژیک Hemiplegic Migraine : ارتباط نزدیکی بین استرس ، قاعد گی و بروز علایم این نوع میگرن موجود است . قبل از پیدایش سردرد علایمی نظیر همی پارزی و اختلالات حسی ، و یا حرکتی در یک طرف بدن پیدا می شود اما به تدریج که درد در چشم و ناحیه تامپورال طرف مخالف همی پارزی پیدا می شود این علایم از بین می رود . این نوع میگرن خطرناک بوده و احتیاج به آنژیوگرافی دارد .

میگرن شکمی Abdominal Migraine : که بیشتر در کودکان دیده می شود حملات درد شکمی توام با تهوع و استفراغ که چندین ساعت بطول می کشد غالبا سردرد وجود ندارد ولی علایمی نظیر رنگ پریدگی ، لرز ، تکرر ادرار ، دیده می شود و تشخیص افتراقی آن با صرع شکمی در سردرد شکمی EEG طبیعی و در صرع شکمی EEG غیر طبیعی است مجزا می شود .

میگرن باسیلار Basilar Migraine : علایم بصورت سرگیجه ، آتاکسی ، و اختلالات چشمی دو طرفه بروز نموده و بعد سردرد ظاهر می شود ضربانی بوده ولی بیشتر در ناحیه پس سر اتفاق می افتد ، حملات بعد از دو سه ساعت با تهوع و استفراغ خاتمه می یابد .

درمان میگرن : درمان میگرن بهنگام شروع حملات بلافاصله با ترکیبات ارگوتامین بخصوص داروی تارتارات ارگوتامین و کافئین ( ترکیب یک میلی گرم ارگوتامین و صد میلی گرم کافئین یعنی داروی Cafergot ) و تمرین خواب ( خواب در جای تاریک بدون صدا و خنک ) و بدلیل اینکه میگرن ریشه عصبی دارد درمان پایدار و دراز مدت رواندرمانی Psychotherapy است .

سردرد هیستامینی یا سندرم Horton : بیشتر در مردان شایع است ممکن است فقط یکی دو ماه از سال بیمار گرفتار آن باشد ، خصوصیات آن : به مدت یکی دو ماهی بیمار مکررا چندین حمله در هفته عارض فرد می شود ، سردرد شبها عارض فرد می شود ، مدت حمله کوتاه است ، درد همیشه یکطرفه بوده ، پشت کاسه چشم ، پیشانی و گیجگاهی را گرفته ، توام با گنژسیون محافظ چشم ، بینی ، ریزش اشک ، ریزش آب از بینی همان طرف ، در بسیاری مواقع بدنبال مصرف مشروبات الکلی ظاهر می شود . از نظر بیوشیمیائی میزان هیستامین سرم خون بهنگام حملات بالا می رود .

سردرد عصبی یا تنشن Tension : از نظر فراوانی بیشترین میزان سردرد را تشکیل می دهد علل ارگانیک آن انقباض عضلات کاسه سر ، گردن ، شانه و صورت می باشد و مهمترین عللی که باعث پیدایش این انقباض می گردد استرس های روانی بخصوص استرس و فشار عصبی ، اضطراب و افسردگی می باشد . بیماران علایم پرودروم (علایم واضح و مشخصی ) نداشته و از درد منتشری که تمام کاسه سر را فرا می گیرد شکایت می کنند هر چند که ممکن است اول از پیشانی یا شانه و گردن شروع شود . سردرد عصبی بصورت فشار تظاهر می کند و خاصیت ضربانی نداشته ، حالت تهوع ممکن است دیده شود ولی استفراغ که از خصوصیات اصلی سردرد میگرنی است دیده نمی شود ، خصوصیات دیگر آن اکثرا متعاقب یک فشار و استرس روانی پیدا شده و گاهی چندین روز بطول می انجامد در حالی که سردرد های عروقی پس از چندین ساعت خود بخود یا با درمان بهبود می یابد .

سردرد بعلت عفونت مننژ : این نوع سردرد بعلت پیدایش عفونت مننژ (یا پرده مغز) و التهاب در پرده های مننژ پیدا می شود ، معمولا ژنرالیزه بوده تقریبا تمام قسمت های سر را فرا می گیرد ، در صورتیکه بیمار در رختخواب استراحت کند شدت آن کم شده و هرگاه سرش را حرکت دهد شدت می یابد ، علایم دیگر آن تب ، کرنیک ، برودزئسکی ، و سفتی گردن است .

سردرد ناشی از آرتریت شریان تمپورال : که معمولا بیماری افراد مسن می باشد ، بصورت سردرد شدید و یکطرفه در ناحیه تمپورال ( گیجگاهی ) ، با برجسته شدن و درد ناک بودن شریان تمپورال همان ناحیه توام است . اگر فورا تشخیص داده نشود علایمی نظیر کوری چشم بعلت ترمبوز شریان رتین ممکن است بفاصله کمی پیش آید . درمان با داروی استروئید می باشد .

سردرد ناشی از بیماری چشم : عیوب انکساری چشم ، تماشای زیاد تلویزیون ، کار زیاد با کامپیوتر ، نامناسب بودن عینک و گلوکوم باعث سردرد می گردند . گلوکوم یکی از بیماریهائی است که سبب درد چشم و ناحیه پیشانی می شود ، ممکن است توام با تهوع و استفراغ نیز باشد ، با مشاهده ته چشم که دیسک را بصورت فرورفته و عمیق نشان می دهد و همچنین اندازه گیری فشار چشم قابل تشخیص است .

سردرد ناشی از آرتروز مهره های گردن : بیشتر در افراد مسن روی می دهد . درد گردن و ناحیه اکسی بیتال که علت آن یا اسپاسم های عضلانی یا فشار به رشته های حسی شبکه گردنی است . درمان شامل فیزیوتراپی ، کشش گردن و مصرف داروی ضد اسپاسم است .