زندگی بدون تنوع کسل کننده است ، شما اگر همیشه به یک شیوه لباس بپوشید ، یک نوع غذا بخورید ، به یک شیوه آرایش کنید ، به یک شیوه حرف بزنید ، همیشه فقط به یک جا سفر کنید افسرده و بی روح می شوید و از زندگی لذت نخواهید برد. برای تنوع بخشی خلاقیت لازم است در واقع تنوع محصول خلاقیت است . جامعه فاقد خلاقیت از حیات باز خواهد ماند و از بین خواهد رفت و باید آن را مرده تلقی نمود .

مراد از خلاقیت توانائی دستکاری نمادها ، آرایش آنها ، و دسته بندی آنها به طرق تازه و دارای سودمندی اجتماعی است . مدنیک Mednick تفکر خلاق را چنین تلقی می کند : تشکیل عناصر متداعی در ترکیبهای تازه ای که یا نیازمندیهای تازه ای را بر می آورند یا به گونه ای مفید واقع می شوند .

چه چیز محرک خلاقیت است ؟ باید گفت مجموعه عواملی که باعث ترغیب فرد به خلاقیت می‌گردند:

1- انگیزه‌ها (نیازهای فیزیولوژیکی، نیاز به امنیت، نیازهای اجتماعی، نیاز به احترام، نیاز به خودیابی و شکوفائی استعدادهای خویشتن ) و .....

3- رهائی درونی و بیرونی : فرد باید از درون و بیرون احساس آزادی کند و نگران چیزی و یا کسی و ارگانی نباشد تا به خلق کردن بیندیشد ......

حس درونی تفکر، انسان را قادرمی‌سازد شرایطی را که وجود خارجی ندارند، ‌در درون ذهن شبیه ‌سازی نماید و‌ به وی این امکان رامی‌دهد تا در امکانات یکسان با سایرین برای خود فرصتهای بهتری بیافریند. در واقع امور خلاقیت شاید بیشتر اکتسابی باشد تا فطری . همچنین انگیزه‌های ترغیب کننده خلاقیت می‌توانند به خصوصیات وزندگی خصوصی افراد مربوط باشند و یا اینکه .....

افراد خلاق چگونه اند ؟ وی شخصی است فردگرا ، نسبت به تجربه زیبائی باز ، و پذیرا ، خیال پرداز ، و مستقل ، بدون نگرانی نسبت به نظر دیگران ، ریسک پذیر ، جسارت دارد ....

ذهن انگیزی Brainstorming : پذیراه بودن اندیشه های جدید و چیره شدن بر سانسورهای ذهنی . در ذهن انگیزی مسئله ای مثل انتخاب یک نام برای کالا یا فرآیند جدید تحت این شرایط مورد نظر قرار گیرد : 1- اندیشه های همه گروه بدون توجه به کیفیت ابراز شوند 2- ارزش یابی اندیشه ها تنها پس از ابراز تمامی آنها انجام گیرد 3- افراد ترغیب شوند تا با دقت روی اندیشه های دیگران کار کنند . و مطالعات نشان داد این روش شمار بیشتری اندیشه بدست می دهد .

فهرست کردن صفات : صفات مهم یک شیء یا یک موضوع را یاد داشت کرده و توجه کردن به آنها که چگونه ممکن است صفات یک شیء تغییر کنند یا بهبود یابند . مثلا در تولید سیب رنگ سیب ، اندازه آن ، شکل آن ، طعم آن ، مزه آن و .. را بررسی کرده تا ببینیم چگونه و در چه شرایطی می توان آن را بهبود بخشیم .

ترکیب شکل شناختی Morphological : شبیه به فهرست کردن صفات است فقط در این شیوه در یک زمان به دو بعد موضوع نگاه می کنیم مثلا در نظر گرفتن وزن و اندازه لپ تاپ در موقع تولید آن .

فنون قیاسی Synectic : - قیاس شخصی : تصور خویشتن بعنوان یکی از عوامل تحت مطالعه ( مثلا خودمان را جای خانم ها تصور کنیم که در تابستان و گرمای سوزان تابستان مانتوی مشکی پوشیده ایم ) . - قیاس مستقیم : خیالپردازی در مورد فرآیندی که .....

مطالعات نشان می دهد مردم خلاق در مقایسه با افراد عادی بیشتر خوش بنیه هستند ، دارای انرژی روانی و جسمانی استثنائی هستند ، زندگی آنها پیچیده است ، بدنبال تنش هستند ، تا از طریق آزاد شدن از آن کسب لذت کنند ، برخورد آنها با ناهشیاری ، با تخیلات ، خیال واهی ، دنیای تصورات ذهنی بیشتر است ، همچنین بسیاری از کارهای خلاق آدمی بتدریج و بوسیله آزمایش و خطا ایجاد می شود و اشراق یا الهام نیز در آن نقش داشته است .

بطور کلی روانشناسان به این نتیجه رسیده اند که تفکر خلاق از سه یا چهار مرحله معین می گذرد :

1- آمادگی Preparation هر نوع تعلیم و تربیت باعث ایجاد آمادگی برای تفکر خلاق می شود ، بخصوص تعلیم و تربیت در زمینه ای خاص باعث ایجاد خلاقیت در آن زمینه می شود مثلا آموزش داروسازی باعث خلق داروئی جدید می شود . آزمایش و خطا نیز در این زمینه دخیل است.

2- پختگی Incubation دوره ای است که ظاهرا فرد کاری روی موضوع انجام نمی دهد و ذهن خود بخود روی مسئله کار می کند تا اینکه به نتیجه برساند ، در این مورد تداعی های ذهنی ادامه می یابد ولو ما به ظاهر موضوع را کنار گذاشته باشیم « این نظر در ذهنم بود تا اینکه کامل شد » .

3- اشراق Illumination یا الهام Inspiration یا تنویر فکر خیلی وقت ها بعد از دوره آمادگی و پختگی موضوع یا راه حل دفعتا به ذهن فرد می رسد در واقع همان تداعی هاست که به نتیجه رسیده است .

4- وارسی Verification یا بازرسی Revision غالبا نیاز است ایده یا نظری که دفعتا به ذهن رسیده است را ارزشیابی کنیم بخصوص از نظر سودمندی اجتماعی .

عوامل بازدارنده خلاقیت : محیطهای فاقد دموکراسی ، محیطهای کنترل کننده ، محیطهای دولتی ، مدیریتهای تمامیت خواه و مدیرانی که می خواهند همه چیز را به نام خود تمام کنند ، جوامع بسته و جامعه سنتی ، جوامع تعصبی ، آموزش و پرورش .....