صرع Epilepsy (خلاصه)
ارسال شده در ۲۹ / ۵ / ۱۳۸۹ در ساعت ۱۷ و ۲۵ دقيقه
صرع Epilepsy :
صرع یا بقول عامه مردم غش از دید نوروفیزیولژیست و متخصص الکتروآسفالوگرافی یک دیس ریتمی الکتریکی مغز می باشد که به اشکال زیر تظاهر می کند :
A- این دیس ریتمی ممکن است از ناحیه دیانسفال منشاء گرفته و بطور ژنرالیزه بطرف بالا منتشر شده و در آن واحد تمام قسمتهای کورتکس مغز را فرا گیرد این صرع بوجود آمده سنترآنسفالیک Centrencphalic یا دیانسفالیک Diencephalic خوانده می شود. تظاهرات بالینی این صرع یا بصورت حملات صرع بزرگ Grandmal بدون Auraو یا صرع کوچک Petitmal می باشد.
B- دیس ریتمی ممکن است بعلت عارضه ای در یک قسمت کورتکس پیدا شده و بصورت spike و یا امواج نوک تیز درهمان منطقه از کورتکس دیده شود این دیس ریتمی الکتریکی مسئول ایجاد صرع های علامتی یا موضعی می باشد و در این گونه بیماران بیهوشی ظاهر نمی شود.
C- دیس ریتمی الکتریکی از یک نقطه مغز شروع می شود که در EEG بصورت spike و یا موج آهسته و موج تیز در آن نقطه مخصوص دیده می شود این دیس ریتمی الکتریکی ممکن است علامت کلینکی Auru را برای بیمار بوجود آورد ، سپس دیس ریتمی الکتریکی بطریق رشته هایی از کورتکس به دیانسفال می رود به آنجا منتقل می شود و مجدداً بکورتکس رفته تمام قسمتهای کورتکس را تحریک می کند در این حالت بیمار دچار صرع ژنرالیزه و بیهوشی می گردد .
اتیولوژی صرع (سبب شناسی) :
از این نقطه نظر صرع را باید به دو گروه تقسیم کرد دسته ای را که بنام صرع primary یا اولیه یا ایدیوپاتیک یا سنترآنسفالیک می گویند ، اتیولوژی خاصی نظیر ضایعات دژنراتیو، عفونی و یا تومور برای آن پیدا نکرده اند عارضه پاتولوژیکی در مغز مشهود نیست ولی از نقطه نظر اتیولوژی مسئله توارث در این گروه اهمیت خاصی پیدا می کند در چند درصد موارد یک سابقه صرع در فامیلشان نشان می دهند.
نوع دوم صرع که بنام صرع ثانویه secondary یا سیمپتوماتیک Symptomatic یا اکتسابی Aquired خوانده می شود عوامل زیردر آن نقش دارند :
1- بیماریهای مادرزادی و ارثی مثل اسکلروز توبروز ، عفونتهای مادرزادی نظیرتوکسوپلازموز .
2- ضربه های مغزی مثل شکستگی جمجمه ، پارگی سخت شامه .
3- بیماریهای دژنراتیو مغز نظیر میوکلونی فامیلی یا بیماری آلزایمر.
4- مسمومیت ها و قطع ناگهانی بعضی داروها .
5- تومورهای مغزی که بیشتر در این دسته صرع موضعی فوکال focal دیده می شود مخصوصاً تومورهای نزدیک شیار رولانو بیشتر و تومور اکسی بیتال کمتر ایجاد صرع می کنند .
6- عفونت های مغزی مثل مننژیت ها ، انواع آنسفالیت های ویروسی و آبسه های مغزی .
7- اختلال جریان خون ، کم شدن ناگهان جریان خون در مغز.
تابلو کلینکی انواع صرع :
نخست صرع های ایدیوپاتیک یا سنترآنسفالیک (اولیه ) را شروع می دهیم سپس صرع های موضعی
الف- صرع های ایدیوپاتیک یا اولیه :
1- صرع ژنرالیزه Grandmal : که معمولاً Auru وجود نداشته و شروع صرع ناگهانی می باشد ، بمحض اینکه صرع شروع شد تمام عضلاات ارادی بدن دچار یک انقباض تونیک می گردند حدود 60-30 ثانیه طول می کشد بعد بیمار وارد مرحله کلونیک می گردد ، تنفس بیمار نامنظم و صدا دار شده ، کف زیادی از دهان بیمار خارج شده ، بعلت حرکات کلونیک چانه و زبان بیمار زخمی شده ، بی اختیاری ادرار دست میدهد ، حدود 40 ثانیه بعد بیمار بحالت اغما افتاده عضلاتش سست می گردد و بعد بخواب می رود .EEG مبتلایان به صرع Grandmal پاروکسیسم هائی بصورت spike های متوالی بفرکانس 8-14 در ثانیه با دامنه بسیار بالا نشان میدهد .
2- صرع کوچک petitmal یا Absence : تشخیص صرع کوچک یا Absence بوسیله تابلوکلینکی و EEG تواماً داده می شود این نوع صرع منحصرا در کودکان دیده می شود معمولاً بعد از سن 3 سالگی شروع شده ، در 40 % موارد سابقه بیماری در فامیل دیده می شود ، تابلو کلینکی بصورت حملات بیهوشی بسیار کوتاه مدت بوده که 5 الی 10 ثانیه طول می کشد ، بیمار یا به یک نقطه خیره شده یا اینکه چشمانش بطرف بالا منحرف شده پلک می زند ، معاینه نرولوژیک این بیمارات هیچگونه اختلالی را نشان نمی دهد EEG بصورت پاروکسیسمهای منتشر و حاوی کمپلکس اسپایک و موج با فرکانس سه در ثانیه می باشد دیده می شود.
3- انواع دیگر صرع کوچک Atypical: تابلو کلینکی بصورت حملات Absense که گاهی توام با مختصری صرع تونیک هستند دیده می شود این کودکان ممکن است ناگهان به زمین افتاده بعد از چند ثانیه مجدداً بهوش آمده برخیزند ، در این شکل صرع گاهی علائمی نظیر عقب ماندگی های ذهنی و عقلی دیده می شود.
4- غیاب Absense دائم یا ( پتی مال استاتوس) : برخلاف حالت معمولی صرع کوچک حملات پتی مال ممکن است ساعتها و یا حتی چند روز طول بکشد تابلو کلینکی بصورت بهت دائم و گیجی تظاهر می کند EEG این بیماران در این مرحله در تمام صفحات بطور مداوم پاروکسیسمهای کمپلکس اسپایک و موج را با فرکانس در حدود تقریبی 3 در ثانیه نشان می دهد برای خاتمه دادن به این حالت دیازپام یک میلی در هر 30ثانیه مفید است .
ب- صرع های موضعی Focal Seizures :
غالباً باید به دنبال علتی برای پیدایش آن باشیم ( برخلاف صرع های اولیه که جنبه ارثی دارند) برحسب اینکه کانون صرعی در کدام قسمت از کورتکس مغز قرار گرفته باشند علائم متفاوت است.
1- صرع ژنرالیزه که با علایم موضعی شروع می شود بنام صرع ژنرالیزه ثانویه : شروع آن بدون مقدمه و علامت نبوده بیمار از شروع حملاتش بصورت وجود Aura خبردارمی شود. در EEG این بیماران قبل از اینکه پاروکسیسم های ژنرالیزه صرعی دیده شود معمولاً درچند صفحه قبل از آن موج آهسته توام با spike و یا فقط اسپایک در کانون صرعی مشاهده می گردد.
2- صرع موضعی حرکتی تیپ ژاکسونی : ابتدا در یک نقطه از بدن حرکات تشنجی شروع شده که به تدریج منتشر گردیده و به فاصله کوتاهی این تشنجات یک طرف بدن را کاملاً فرا می گیرد. مثلاً از شست شروع به انگشتان ، مچ ، ساعد ، بازو ، صورت ، وپاها ادامه می یابد .
3- صرع موضعی حرکتی بدون انتشار : حرکات تشنجی فقط در یک قسمت از عضله ظاهر شده در همان جا باقی می ماند مثلا فقط صورت گرفتار می شود پس از چند ثانیه تا چند دقیقه برطرف می شود.
4- صرع حسی موضعی sensory seizures: بصورت اختلالات حسی در یک نقطه بدن ظاهر می گردد که ممکن است نظیر نوع ژاکسونی منتشر گردد ، اختلالات حسی غالباً بصورت بی حسی، گزگز کردن و یا احساس شوک الکتریکی ظاهر می شود. EEG کلیه مبتلایان به صرع موضعی اعم از حرکتی و حسی در کانون صرعی Spike و یا موج آهسته توام با Spike دیده می شود.
5- صرع تامپورالی یا پسیکوموتور : یکی از اشکال شایع صرع موضعی صرع تامپورال و یا پسیکوموتور است ممکن است به اشکال مختلف ظاهر شود: الف) صرع انسینه یا بویائی ب ) صرع تامپورال با اختلالات فکری و توهم ج )صرع تامپورال بصورت کمپلکس اختلالات حرکتی رفتاری د) صرع تامپورال با تظاهرات تکلمی ، رفتارهای ضد اجتماعی ، اختلالات عاطفی ، توهم بینائی ، شنوائی ، چشائی ، صرع شکمی Abdominal Epilepsy
در صرع تمپورال EEG علایم موضعی و علایم تحریکی بصورت spike از ناحیه تامپورال نشان می دهد.
ج - انواع دیگر صرع :
1- اسپاسم شیرخوران Infantil Espasm : غالباً بعلت اختلالی است که در نسج مغز پیدا می شود ، که قبل از تولد عارض بیمار گشته معمولاً در 4 تا 6ماهه اول ظاهر می شود ، کلیه مبتلایان بعداً عقب ماندگی مغزی را نشان می دهند. کودک در حالیکه نشسته یک مرتبه دچار اسپاسمی می گردد که باعث خم شدن بدن کودک بجلو و هر دو دست با هم بطرف بالا می گردد و منظره ای شبیه سلام دادن بوجود می آید بهمین دلیل به اسامی صرع سلام یا اسپاسم های شدید میوکلونی نامیده شده است . درمان آن با والیوم است .
2- صرع میوکلنوس Myoclonus Epilepsy : که حملات بصورت تکانهای شدید و ناگهانی و تکراری بدن و یا قسمتی از آن ظاهر می گردد و بیشتر در دست تنه و صورت دیده می شود گاهی مواقع تکانها بحدی شدید است که بیمار را به زمین می اندازد .
3- تشنج بعلت تب Febrile Convulsions : بیماری مخصوص کودکان است . بین یک تا 5/3 سالگی ظاهر می شود ، و بعد از 4 سالگی محو می گردد ، همیشه بعد از تب شدید بوجود می آید . تشنج فرم ژنرالیزه را دارد ، و EEG طبیعی است.
4- صرع مداوم یا اتادومال Status Epilepticus : حملات مکرر صرع ژنرالیزه بدون اینکه بیمار هوشیاری خود را بین دو حمله باز یابد ، باز نیافتن هوشیاری بین حملات ازمختصات آن است. علت آن مصرف مشروبات الکلی زیاد یا قطع داروی ضد صرع بطور ناگهانی است .
5- صرع رفلکسی : بعضی از محرک ها مثل موسیقی ، مطالعه ، نورشدید ، صدا می توانند سبب پیدایش حملات صرعی شوند.
درمان صرع :
داروی انتخابی در انواع صرع ها : 1- صرع بزرگ فنوبارتیال ؛ فنوباربیتال دیلانتین 2- صرع میوکلنوس فنوباربیتال دیلانتین همچنین والیوم 3- صرع بزرگ ثانویه دیلانتین ، دیلانتین فنوباربیتال 4- صرع موضعی ژاکسونی فنوباربیتال یا دیلانتین 5- صرع تامپورال یا پسیکوموتور میزولین 6- صرع پتی مال و انواع آن زارونتین 7- صرع پتی مال استاتوس و مداوم دیازپام هر 15 ثانیه یک میلی گرم بصورت تزریقی .
نارکولپسی Narcolepsy :
یک سندرم کلینیکی است که باعث می شود بیمار بدون اراده متناوباً دچار حملات شدید خواب گردد ، بعد از چند لحظه ای خواب احساس راحتی می کنند و سرحال هستند. از بین رفتن قدرت و تنوس عضلانی در عضلات تنه و انتهاها Cataplexy ، توهمات شنوایی و بینائی در شروع خواب ، بعضی مواقع عدم قدرت حرکت دادن بدن بعد از خواب (پارالیزی ) ، طبیعی بودن معاینه نرولوژی از خصوصیات آنهاست ، درمان شامل (Ritalin)Methylphenidate و یا ترکیبات آمفتامین (Dexedrine) می باشد.
سنکوپ syncope :
حالتی است که بیمار بطور ناگهانی و بطور موقت بعلت ایسکی مغزی بیهوش شده و بر روی زمین می افتد عللی که باعث آن می شود :
1- سنکوب روانی (Vasovagal) مثلا بعد از دیدن صحنه های ناراحت کننده مثل تصادف دلخراش بوجود می آید.
2- سنکوب بعلت هیپوتانسیون (کم شدن فشارخون وضعیتی)
3- سنکوب قلبی
4- سنکوب متعاقب سرفه های ممتد یا به هنگام ادرار کردن
درمان سنکوب شامل استراحت کامل بیمار در حالیکه سرش پائین تر از پاها باشد و بعد باید علت سنکوب را پیدا کرد و برطرف نمود .
کامل آنرا در نوار آبشاری سمت راست صفحه ، منوی مطالب روانشناسی ، مقالات روانشناسی 3 مطالعه نمائید .
پاكزاديان
روانشناس باليني